Innovatie op het gebied van diagnostiek in de GGZ

Het nieuwe denken over mentale problemen gaat over patronen

Wat we doen

In het Patterns of Life project wordt onderzocht hoe we diagnostiek aan de voordeur van de GGZ kunnen verbeteren. Op dit moment spelen DSM-classificaties in de intake vaak nog een grote rol, terwijl we weten dat hier behoorlijk wat nadelen aan kleven. Zo wordt er te veel nadruk gelegd op het individu. Bovendien gaan classificaties vaak gepaard met stigmatisering. In het Patterns of Life project ontwikkelen we een nieuwe manier van diagnostiek, die meer oog heeft voor de (bio-psycho-sociaal-culturele) context en de complexiteit van mentale problemen.

Een belangrijk onderliggend idee is dat cliënten niet alleen een verzameling klachten hebben, maar vastlopen in hardnekkige patronen van klachten, omstandigheden en hun persoonlijke stijl. Dit denken legt de nadruk op complexe interacties binnen mensen, tussen mensen en tussen mensen en hun omgeving en sluit aan op recente inzichten uit bijvoorbeeld de netwerktheorie. Deze patronen vormen zichzelf instandhoudende complex-dynamische systemen. We willen deze patronen onderzoeken zodat we beter begrijpen hoe we behandeling in kunnen zetten om patronen te doorbreken. Daarnaast kan deze benadering bijdragen aan betere samenwerking met het sociaal domein en informele netwerk van cliënten.

Bovendien willen we onderzoeken hoe we het actorschap van cliënten kunnen versterken. We kijken daarom niet alleen hoe we op een andere manier naar psychisch vastlopen kunnen kijken, maar ook hoe we de relatie tussen cliënt en behandelaar anders kunnen vormgeven.

Patroondiagnostiek

Binnen het Patterns of Life project ontwikkelen we Patroondiagnostiek. Dit is een blended e-health procedure waarmee hulpvrager en hulpverleners in voortdurende co-creatie een optimaal beeld vormen van het probleem en mogelijke uitwegen daaruit. In drie gesprekken kijken we samen met de cliënt hoe hij of zij is vastgelopen, wat het patroon nu in stand houdt en wat mogelijke manieren kunnen zijn om hier weer uit te komen. Het is onze verwachting dat door aan het begin van de behandeling meer tijd te nemen, we tot een beter gedeeld begrip van iemands problemen en verhaal te kunnen komen, waarbij de hulpvrager zelf meer regie heeft. Hierdoor kunnen we samen met de cliënt en zijn of haar netwerk beter tot passende zorg komen.

Polly App

Voor en tussen de gesprekken gaan cliënten zelf aan de slag met Polly, een digitale applicatie. Voor het eerste gesprek brengen mensen met Polly hun verhaal in kaart. In een aantal stappen vertellen ze over hun levensloop, huidige situatie en waarom ze nu de stap hebben gezet om hulp te zoeken.

Na het eerste gesprek verzamelen mensen bouwstenen die iets vertellen over hun situatie. Dat kunnen gevoelens zijn waar je last van hebt zoals somberheid of piekeren. Het kunnen ook dingen zijn die meespelen in je omgeving zoals ruzie of geldzorgen. Met deze bouwstenen kunnen in het tweede gesprek met de Patroonverkenner samen onderzoeken in welke patronen iemand vastloopt.

Het derde deel van de Polly app draait om vooruitkijken. Dit deel helpt mensen om na te denken over wat belangrijk voor hen is, waar ze naartoe zouden willen en welke hulp ze daarbij nodig hebben. In het derde gesprek maken cliënt en behandelaar op basis hiervan samen een herstelplan.

Patterns of Life List (POLL)

In Polly vult de cliënt ook een uitgebreide vragenlijst in. De vragen in deze lijst zijn geschreven in B1-taalniveau, waardoor de lijst voor een brede groep toegankelijk is. Aan de hand van de antwoorden op de vragen kunnen we ontdekken of er nog belangrijke bouwstenen zijn die anders over het hoofd worden gezien. Ook kunnen we aan de hand van de POLL onderzoeken hoe mensen op bepaalde onderwerpen scoren in vergelijking met andere mensen, en bouwen we op termijn een grote database van hoe mensen de vragenlijst invullen: welke soorten problemen of klachten komen bijvoorbeeld vaak samen voor? Vanuit de ingevulde vragenlijst komen suggesties naar voren die vervolgens kunnen worden voorgelegd aan de persoon: ‘je hebt hier hoog op gescoord, zou het kunnen dat dit bij jou ook speelt’. Zo schuift er als ware een algortime aan tafel om samen met de cliënt en de zorgprofessional mee te denken bij het opstellen hypotheses als onderdeel van het diagnostisch proces.

Patroonverkenner

Met de patroonverkenner kijken we samen met de cliënt naar de verbindingen tussen de bouwstenen en zoeken we actief naar vicieuze cirkels die het probleem ‘complex’ maken en in stand houden. Zo wordt het mogelijk om ingewikkelde problemen te onderscheiden van minder ingewikkelde problemen, betere prognostische voorspellingen te doen en daar passende zorg bij te leveren. Het eindresultaat van deze procedure is een totaalplaatje (de ‘casusconceptualisatie’) met een bijpassend behandel-of verwijsadvies.

Herstelplan

We sluiten de patroondiagnostiek af met een herstelplan. In het herstelplan wordt het verhaal van de cliënt, de bouwstenen, patronen en hersteldoelen gebundeld in een overzichtelijk document dat de cliënt en behandelaren op weg helpt in het herstel. Omdat dit document ook gekoppeld wordt aan het EPD, zal dit de behandelaar administratieve tijd besparen